Oświetlenie pojazdów kolejowych

[trojmiejski]

Obecnie jedyną szansą na spotkanie Bipy będą w wakacje pociągi Chojnice-Gdynia-Hel (2 zespoły). Jeszcze niedawno klasyczne Bipy jeździły w Rumunii lecz nie wiem czy nadal jeżdżą, aczkolwiek cały czas można tam spotkać egzemplarze które przeszły głęboką modernizację do standardu IC (została im nadana nazwa TE Acvila).

Ja kiedyś jechałem Bonanzą 120A w 2008 kiedy jeszcze składy wagonowe kursowały na trasie Gdynia-Kościerzyna, był duży tłok i podróżowałem na stojąco koło WC, przy szafie elektrycznej do której drzwi były otwarte, obserwowałem jak po osiągnięciu pewnej prędkości zapalała się kontrolka "Praca prądnicy". W 2011 miałem okazję wyruszyć składem złożonym z Bonanz o 5:30 z Piszu, egzemplarz w którym zająłem miejsce miał słabe akumulatory gdyż w czasie jazdy świetlówki świeciły pełną mocą, a w czasie postoju wyraźnie zmniejszały strumień świetlny i elektronika zaczynała piszczeć jak przy zużytej rurze.

Na helską Bonanzy są tak samo potrzebne jak Bipy, o ile Bipy będą latać z SU42, tak Bonanzy jako doczepy do Newagów SA137 i SA138 plus ewentualnie pojedyncza sztuka jako uzupełnienie Bipy. W jednej sztuce w kwietniu podczas naprawy odświeżono wnętrze, kanapy obito nowym materiałem, wymieniono okna na podwójne:

[trojmiejski]

Odnośnie wahań w zasilaniu to o ile w przypadku świetlówek zmniejszenie strumienia świetlnego jest dopiero zauważalne przy mocnym zużyciu baterii i pobieraniu z nich energii w czasie postoju, tak żarówki w Bipie w WC i w korytarzu bocznym obok WC pod schodami członów środkowych wyraźnie było widać jak czasem świeciły słabiej i potrafiły nagle zacząć świecić jaśniej. Do tego wahania strumienia świetlnego nie były tylko zmianą między dwoma poziomami lecz potrafiły zmieniać się stopniowo, zależnie czy pobierana była energia z baterii, a jak z prądnicy to zależnie od obrotów. Stabilizacja zasilania świetlówki ogranicza efekt który jest bardziej zauważalny w przypadku żarówek co ma swój klimat. W starych wagonach dwuosiowych przygasanie światła było nawet w większym stopniu niż w Bipach, które są jednymi z ostatnich wagonów mających klasyczne żarówki dużej mocy w oświetleniu wewnętrznym prócz przedziałówek mających żarówki w przedsionkach i/lub w WC (obecnie jest już takich przedziałówek bardzo mało) i pojedynczych sztuk Bonanz z żarówkami w WC (prawie wszystkie Bonanzy miały tam świetlówki).
W EN57 oryginalnie były żarówki w WC zasilane 220V z przetwornicy oświetleniowej i w jednostkach w których przetwornica była zużyta to te żarówki potrafiły pulsować co było wyraźnie widoczne gołym okiem.

Na dysku znalazłem jeszcze kilka wcześniej nie prezentowanych zdjęć z wnętrza Bipy nocą z załączonym oświetleniem:

[MRP200]

W EN57 oryginalnie były żarówki w WC zasilane 220V z przetwornicy oświetleniowej i w jednostkach w których przetwornica była zużyta to te żarówki potrafiły pulsować co było wyraźnie widoczne gołym okiem.

W EN57 stosowano żarówki na 110 V zasilane prądem stałym z baterii akumulatorowej. Oświetlenie żarowe w tych jednostkach pełniło jednocześnie rolę oświetlenia awaryjnego, w przypadku awarii przetwornicy oświetleniowej lub zaniku napięcia w sieci trakcyjnej (nie pracuje wtedy przetwornica główna).
Wspomniane pulsowanie oświetlenia prędzej spowodowane było pracą sprężarki. W tych jednostkach sprężarka główna zasilana jest ze 110 V i pobiera dość znaczny prąd, dochodzący do 90 A.

[trojmiejski]

W EN57 żarówki oświetlenia awaryjnego 8W, żarówki w reflektorach, w kabinie, w podświetleniu tablicy kierunkowej i w szafie elektrycznej są na 110V, lecz w WC wewnątrz plafoniery są 2 żarówki, dużej mocy 60W zasilana 220V z obwodu świetlówkowego i awaryjna 110V 8W, więc pulsowanie żarówki w WC zależy od przetwornicy oświetleniowej:


W książce "Elektryczne zespoły trakcyjne serii EW55 i EN57" jest schemat obwodów oświetleniowych gdzie m. in. widać połączenie żarówek w plafonierze w WC.

[trojmiejski]

Z EN57 jest też taki niuans, że większość egzemplarzy miała oświetlenie kabiny w postaci dwóch plafonier żarowych, lecz począwszy od któregoś egzemplarza z serii 17xx do końca produkcji zmieniono oświetlenie kabiny na układ plafoniera żarowa+oprawa świetlówkowa 40W z indywidualnym statecznikiem zasilanym 110V DC znana z EW58:




Tu widać załączoną tylko plafonierę żarową:

[slaweklampy]

Witam

Co to za urządzenie po lewej stronie na pierwszym zdjęciu?

[MRP200]

Przeszukując swoją klamotologię odnalazłem przetwornice, które być może mogły być stosowane w wagonach typu Bipa lub podobnych.
Przetwornice są produkcji ELWRO.













Elektronika w tych przetwornicach to kryzysowa konstrukcja z czasów PRL. Te wykonane są już na tranzystorach krzemowych, ale podejrzewam, że mogły występować wcześniejsze konstrukcje wykonane na tranzystorach germanowych.
Na koniec dwie fotki w akcji.



Poniżej jeszcze krótki film:

[trojmiejski]

Ta przetwornica wydaje ciekawe dźwięki, zachowanie takie samo jak gdy Bonanza z dobitymi akumulatorami którą jechałem miała postój i zasilanie było przełączone na te akumulatory.

STOK-2 to mnie się wydaje, że była to jedna z wcześniejszych wersji przetwornic stosowanych w wagonach.

Widać też różnicę względem oświetlenia w EN57, gdzie prąd przemienny jest wytwarzany przez przetwornicę, a w samych oprawach instalacja jest prosta:

[slaweklampy]

Witam

Myślę, że klasyczny statecznik elektroniczny na 230V mógłby pracować w zastępstwie tego w/w układu.

[MRP200]

W jednostkach EN57 instalacja oświetleniowa oparta na przetwornicy oświetleniowej 110 V DC / 220 V 500 Hz ma uzasadnienie, bo tutaj mamy do czynienia z zasilaniem ciągłym instalacji 110 V, jeżeli oczywiście pracuje przetwornica główna. Podobnie jest w tramwaju czy nawet w autobusie - jeżeli pracuje silnik spalinowy, to akumulatory są cały czas doładowywane, a źródłem prądu tak faktycznie jest alternator.
W przypadku wagonów z autonomicznym zasilanie, czyli z generatorem napędzanym z kół, warunki zasilania są znacznie gorsze. Na postojach jedynym źródłem są akumulatory. W dodatku jak to jest pociąg osobowy, to warunki ich ładowania też są znacznie gorsze, bo jak wiadomo taki pociąg ma dużo postojów na stacjach pośrednich. Dlatego tutaj trzeba było zastosować oprawy oświetleniowe o większej sprawności.